تازه های بیوتکنولوژی

جدیدترین دستاوردهای بیوتکنولوژی، نانوبیوتکنولوژی و بیوانفورماتیک

تازه های بیوتکنولوژی

جدیدترین دستاوردهای بیوتکنولوژی، نانوبیوتکنولوژی و بیوانفورماتیک

تولید پروتئین های نوترکیب در گیاهان

استفاده از گیاهان به منظور درمان بیماری های انسان به هزاران سال پیش بر می گردد. اما اخیراً تولید گیاهان واریخته، باعث شده است که از گیاهان برای درمان بیماری هایی استفاده شود که تا پیش از این به وسیله داروهای شیمیایی یا مواد زیستی بدست آمده از حیوانات یا میکروارگانیسم ها درمان می شدند. از آنجائیکه قیمت داروهای زیستی بدست آمده از سیستم های کشت سلول های حیوانی یا میکروارگانیسم ها فراوانی آنها را محدود می کند، بنابراین توسعه سیستمی که بتواند این داروها را با قیمت و فراوانی مناسب در اختیار مصرف کنندگان قرار دهد، امری ضروری می باشد. گیاهانی که دستورزی ژنتیکی شده اند می توانند داروهای زیستی مطلوب انسان را در مقیاس وسیع و با هزینه کم تولید کنند. از اینروگیاهان واریخته جایگزین مناسبی برای سیستم های رایج بیان کننده پروتئین های نوترکیب می باشند. زیرا داروهای زیستی بدست آمده از گیاهان واریخته نسبت به داروهای زیستی بدست آمده از فرمانتورها ضمن ارزان تر بودن، سالم تر هستند و همچنین نگهداری و حمل و نقل آنها نیز آسانتر صورت می گیرد.

مقدمه

در دنیای امروز تقاضا برای داروهای زیستی روز به روز در حال افزایش می باشد و چون معمولاً قیمت این داروها، فراوانی آنها را محدود می کند، لازم است سیستم هایی توسعه یابند که بتوانند داروهای زیستی را با قیمت مناسب در اختیار مصرف کنندگان قرار دهند. از آنجائیکه یک ژن می تواند در سیستم های گوناگونی بیان گردد، بنابراین تعیین سیستمی با بیشترین بازده تولید پروتئین های نوترکیب امری ضروری می باشد. تعیین بهترین سیستم بیان کننده[1] پروتئین های نوترکیب یکی از مباحث مهم در بیوتکنولوژی می باشد. یک سیستم بیان کننده پروتئین های نوترکیب باید بتواند مواد زیستی را با بیشترین فعالیت بیولوژیکی و ایمنی[2] و کمترین هزینه تولید کند. در حال حاضر بعضی از شرکت های معروف برای تولید پروتئین های نوترکیب از سیستم های فرمانتاسیون[3] باکتریها (مانند E. coli) یا سلول پستانداران (مانند سلول های تخمدان موش چینی[4] ) استفاده می کنند. اما این سیستم ها دارای محدودیت هایی می باشند. سیستم های بیانی که جهت تولید پروتئین های نوترکیب از سلول های پستانداران استفاده می کنند، فرآورده های را به وجود می آورند که کاملاً مشابه آنهای است که بطور طبیعی در بدن انسان سنتز می شوند. اما چون کشت این سلول ها گران تمام می شود، این سیستم در مقیاس محدود قابل اجرا است. کاربرد میکروارگانیسم ها مانند باکتری ها باعث می گردد که پروتئین های نوترکیب در مقیاس وسیع تولید شوند؛ اما مهمترین مشکل این سیستم ها این است که فرآورده های حاصل به طور محسوسی با فرآورده های طبیعی انسانی اختلاف دارند. برای مثال، پروتئین های که معمولاً در انسان گلیکوزیله می شوند، به وسیله باکتری ها گلیکوزیله نمی گردند (دانیل[5] و همکاران، 2001). زیرا باکتریها فاقد امکانات سلول های یوکاریوتی جهت انجام اصلاحات پس از ترجمه[6] می باشند. پردازش پس از ترجمه برای فعالیت زیستی تعداد زیادی از پروتئین های انسانی از جمله آنتی بادی ها لازم است (کرامر[7] و همکاران، 1998). گیاهان واریخته[8] جایگزین مناسبی برای سیستم های رایج بیان کننده پروتئین های نوترکیب مانند کشت سلول های جانوری و پروکاریوتی می باشند. گیاهان واریخته دارای ژن یا ژن هایی هستند که بطور مصنوعی به آنها الحاق شده است. توالی ژن الحاق شده بعنوان ژن واریخته شناخته می شود و ممکن است از یک گیاه خویشاوند یا یک گونه کاملا متفاوت بدست آمده باشد. تولید گیاهان واریخته با اهداف مختلفی، مانند بدست آوردن عملکرد بیشتر، بهبود کیفیت، ایجاد مقاومت به آفات و بیماری ها و..... صورت می گیرد. بنابراین در مسیر مشابهی می توان گیاهان واریخته ای بوجود آورد که می توانند پروتئین های صنعتی و دارویی مورد نیاز انسان را بیان کنند. تعداد زیادی از پروتئین های انسانی از قبیل پروتئین های سرم خون، سیتوکین ها، آنزیم های لیزوزومی، آنتی بادی ها، واکسن ها و سایر پروتئین های دارای خواص دارویی را می توان در گیاهان واریخته تولید کرد. آزمایش های پزشکی نشان می دهند که پروتئین های تولید شده در گیاهان از نظر فعالیت های زیست شناختی و ساختمانی با پروتئین های مشابه که از سیستم های کشت سلول های انسانی و حیوانی بدست آمده اند، قابل مقایسه می باشند. در این گزارش ضمن بررسی اجمالی موضوع، سعی شده است درباره آخرین پیشرفت ها و نگرانی های موجود در زمینه تولید آنتی بادی های نوترکیب در گیاهان بحث شود.

مزایای استفاده از گیاهان واریخته بعنوان راکتورهای زیستی [9]

گیاهان واریخته راکتورهای زیستی هستند که می توان از آنها برای تولید پروتئین های نوترکیب در مقیاس وسیع استفاده کرد. فاکتورهای مطلوب استفاده از سیستم های گیاهی برای تولید پروتئین های نوترکیب در مقایسه با سایر سیستم ها به شرح زیر می باشد:

1- سالم بودن فرآورده های حاصل

مهمترین مزیت کاربرد گیاهان واریخته، سالم بودن فرآورده های حاصل از آنها می باشد. گیاهان واریخته نمی توانند میزبان پاتوژن های انسانی باشند. از اینرو فرآورده های آلوده به پاتوژن های انسانی مانند ویروس هپاتیت، ویروس HIV ، عوامل سرطانزا[10] و سموم باکتریایی تولید نمی کنند (فرانتی و سیمسون [11]، 2001).

2- توانایی پردازش پس از ترجمه پروتئین های نوترکیب

سیستم های گیاهی دارای امکانات سلول های یوکاریوتی برای پردازش پس از ترجمه پروتئین ها می باشند. بنابراین سلول های گیاهی بر خلاف سلول های پروکاریوتی قادر به تا کردن و سر هم کردن درست آنتی بادی ها و پروتئین ها چند زنجیره ای می باشند (فرانتی و سیمسون، 2001).

3- استفاده از روش های بهنژادی و تلاقی های جنسی جهت بدست آورن پروتئین های فعال چند زنجیره ای

در گیاهان می توان بدون استفاده از تغییر شکل دو گانه[12] آنتی بادی های فعال چند زنجیره ای تولید کرد (هیات و همکاران [13] ، 1989). وایت لم و همکاران[14] (1994) توالی های ژنی کد کننده نواحی سبک و سنگین زنجیره kappa را به یک گیاه تنباکو و توالی های ژنی کد کننده نواحی سبک و سنگین زنجیره gamma را به گیاه تنباکوی دیگری الحاق کردند. بعد از تلاقی این دو گیاه تنباکوی واریخته، در گیاهان نتاج آنتی بادی های کامل تولید شدند.

4- کاهش هزینه تولید

با توجه به این مطلب که گیاهان برای تولید مواد زیستی فقط به دی اکسید کربن، انرژی خورشیدی و ترکیبات غیرآلی نیاز دارند و فرمانتورها برای تولید مواد زیستی به تجهیزات، مواد اولیه و انرژی الکتریکی نیاز دارند، از اینروگیاهان واریخته جایگزین اقتصادی مناسبی برای سیستم های تولید بر پایه فرمانتورها می باشند (یوشیدا و همکاران [15] ، 2004).بعنوان مثال گزارش شده است که هزینه تولید پروتئین های نوترکیب در گیاهان واریخته 50-10 بار کمتر از هزینه تولید آنها در سلول های باکتری E. coli می باشد (گیدینگز [16]، 2001).

5- تولید به میزان زیاد با استفاده از سیستم کشاورزی

6- کاهش هزینه های انبارداری و حمل و نقل پروتئین های نوترکیب

7- حذف مرحله خالص سازی وقتی که بافت گیاهی حاوی پروتئین نوترکیب، خوراکی باشد (مانند واکسن های خوراکی).

8- اجتناب از مسائل اخلاقی مرتبط با حیوانات واریخته

جایگاه سلولی بیان پروتئین های نوترکیب

توسعه سیستمی با کارایی بالا جهت بیان پروتئین های نوترکیب در گیاهان واریخته به اصلاحاتی در فن آوری موجود نیاز دارد. علاوه بر کنترل رونویسی و ترجمه، تنظیم جایگاه ساخت پروتئین نوترکیب در سلول نیز اهمیت دارد. یکی از راهکارهای مناسب برای بیان پروتئین نوترکیب در گیاهان واریخته، الحاق ژن یا ژن های کد کننده پروتئین نوترکیب مورد نظر در ژنوم کلروپلاست می باشد. دکوس و همکاران[17] (2001) گزارش کردند که الحاق ژن بیگانه در ژنوم کلروپلاست تنباکو (تا 10 هزار نسخه در هر سلول) باعث می شود میزان تجمع پروتئین نوترکیب تا 47% پروتئین محلول کل افزایش یابد. با الحاق DNA بیگانه به درون ژنوم کلروپلاست، دو پدیده «اثرجایگاه[18]» و «خاموشی ژن[19]» که در تغییر شکل ژنوم هسته ای پدیده های عمومی می باشند، حذف می گردند (استاب و همکاران [20] ، 2000). همچنین با استفاده از دستورزی ژنتیکی کلروپلاست، اثر منفی گیاهان واریخته بر روی محیط زیست و نگرانی های موجود در این باره نیز از بین می برد (دانیل [21]، 1999). کلروپلاست ها می توانند پروتئین های یوکاریوتی را پردازش کنند. پروتئین های چاپرونی موجود در کلروپلاست نقش فعالی در تا و سرهم کردن پروتئین های بیگانه بیان شده در کلروپلاست دارند. بدین ترتیب تا و سرهم کردن درست پروتئین های نوترکیب در کلروپلاست مرحله پردازش درون شیشه ای پروتئین های دارویی را که بخش بزرگی از هزینه تولید را به وجود می آورد، حذف می کند. برای مثال، 60% هزینه تولید تجاری انسولین در سیستم فرمانتاسیون باکتری E. coli ناشی از فرایند پردازش درون شیشه ای ( شامل تشکیل پیوندهای دی سولفیدی و برش متیونین) می باشد (دانیل و همکاران، 2001). از طرف دیگر یوشیدا و همکاران (2004) گزارش کردند، مناسب ترین سیستم برای بیان پروتئین های نوترکیب (مانند آنتی بادی ها و گلیکوپروتئین ها) که جهت فعالیت به پردازش پس از ترجمه (مانند گلیکوزیلاسیون) نیاز دارند، سیستم انتقال ویزکلی[22] می باشد. در حال حاضر با استفاده از این سیستم می توان پروتئین های نوترکیب را در شبکه آندوپلاسمی نگهداری کرد یا با استفاده از پیتیدهای راهنمای مختلف باعث تراوش آنها شد. برای به حداکثر رساندن میزان بیان پروتئین نوترکیب در این روش علاوه بر بهینه سازی آغازگر و 5'-UTR انتخاب پیتید راهنمای مناسب نیز مهم است. برای مثال افزودن پیتید راهنمای بازیابی شبکه آندوپلاسمی (KDEL) باعث گردید که میزان بیان پروتئین های نوترکیب ویسلین و قطعات زنجیره منفرد Fv [23]( ScFv ) 100 برابر افزایش یابد. بررسی و مطالعه بیشتر این سیستم امکانات زیادی را برای تولید وسیع پروتئین های نوترکیب درمانی و بیولوژیکی فراهم می کند.

آنتی بادی های سنتز شده در گیاهان

آنتی بادی ها ابزار بسیار مناسبی برای پژوهش، حفاظت بدن در مقابل عوامل بیماریزا، شناسایی و درمان بیماری ها می باشند. براساس گزارش سازمان پژوهش و تولید داروی آمریکا در سال 2001 (مراجعه شود به Http:www.phrma.org ) بیش از 20% داورهای زیستی که در آزمایش های پزشکی بکار می روند، آنتی بادی ها هستند. آمارهای جدید نشان می دهند بیش از 250 شرکت داروسازی بر روی 700 نوع آنتی بادی کار می کنند که 220 نوع آنها در آزمایش های پزشکی بکار می روند. کاربرد وسیع آنتی بادی ها منجر به مطالعه روش های جدید در جهت افزایش کارآیی و کاهش هزینه تولید آنتی بادی ها گردید. در میان روش های مطالعه شده، استفاده از گیاهان واریخته بعنوان راکتورهای زیستی مناسب ترین روش شناخته شده است. (لاریک و همکاران [24] ، 2001).آنتی بادی های تولید شده در گیاهان شامل مولکول های کاملIgG و IgA، مولکول های شیمر IgAو IgG، مولکول های ترشحیIgG و IgA ، قطعات زنجیره منفرد (scFv) Fv ، قطعات Fab و دومن های متغیر زنجیرهای سنگین و سبک می باشند (جدول 1).

تا به امروز، درباره انتخاب مناسب ترین گونه یا بافت گیاهی برای تولید اقتصادی آنتی بادی ها توافقی صورت نگرفته است. اگرچه اخیراً، بیان آنتی بادی ها در سیب زمینی، سویا، یونجه، برنج و گندم با موفقیت همراه بوده است، اما تا به حال بیشتر از تنباکو برای بیان آنتی بادی ها استفاده می شود. مزیت اصلی استفاده از بافت های سبز (تنباکو، سویا، یونجه) قدرت تولید آنها می باشد. یونجه و تنباکو در سال چندین بار برداشت می شوند. عملکرد سالانه یونجه 25 تن در هکتار و عملکرد تنباکو بیش از 100 تن در هکتار می باشد. در مقایسه، ماکزیمم عملکرد سالانه بذر گندم، برنج و ذرت تقریبا 3 ، 6 و 12 تن در هکتار است. از مزایای دیگر تنباکو آسانی نسبی دستورزی ژنتیکی آن، تولید میزان زیادی بذر (تا یک میلیون بذر در هر گیاه) می باشد. اما بذور نسبت به برگ های سبز دارای ترکیبات فنولی کمتر و کمپلکس های لیپیدی و پروتئینی ساده تری هستند در نتیجه خالص سازی آنها آسانتر صورت می گیرد. مزیت دیگر بذور و غدد قدرت انبارداری بالای آنها می باشد. برای مثال میزان scFv در بذور برنج حاوی آن، بعد از 16 ماه نگهداری در دمای اتاق کاهش معنی داری پیدا نکرد. نگهداری سیب زمینی به مدت 18 ماه در دمای پایین باعث گردید غده ها فقط 50% آنتی بادی فعال خود را از دست بدهند. کاربرد بافت های گیاهی دارای عمر انبارداری طولانی بعنوان بافت بیان کننده پروتئین نوترکیب این مزیت را دارد که نیازی به نزدیک بودن کارخانه فرآوری محصولات به مزرعه تولید کننده آنها نمی باشد و در نتیجه استفاده از این تشکیلات به دوره خاصی در سال محدود نمی گردد (دانیل و همکاران، 2001).

گلیکوزیلاسیون

در داخل مجرای شبکه آندوپلاسمی، پروتئین های تازه سنتز شده در مسیرهای متعددی دچار تغییرات بیشتری می شوند. بعد ازحذف پپتید راهنما، پلی پیتید تا شده، پیوندهای دی سولفیدی ایجاد شده و بسیاری از پروتئین ها گلیکوزیله می شوند. گلیکوزیلاسیون آنتی بادی ها برای اتصال پایه FC آنتی بادی به گیرنده های سطحی سلول های دیگر ( مانند ماکروفاژ ) ضروری می باشد. تعدادی از آنتی بادی ها از جمله آنتی بادی های ضد سرطان مانند هرسپتین و ریتوکسین برای فعالیت بیولوژیکی خود به چنین مکانیسمی نیاز دارند (لاریک و همکاران، 2001).

جدول 1- آنتی بادیهای تشخیص دهنده و درمانی ساخته شده در گیاهان (دانیل، 2001).

نوع آنتی بادی	کاربرد و ویژگی	گیاه	میزان بیان
Guy'13 (SIgA)	پوسیدگی دندان: آنتی ژن I یا II استرپتوکوکوس	Nicotiana tabacum	500 میکروگرم / وزن تر برگ
C5-1(IgG)	تشخیص دهنده: ضد IgG	یونجه	1% پروتئین محلول کل
ScFvT84.66 (ScFv)	درمان سرطان: آنتی ژن سرطان جنینی	گندم	900 نانوگرم / گرم برگ 5/1 میکروگرم/ گرم بذر
ScFvT84.66 (ScFv)	درمان سرطان: آنتی ژن سرطان جنینی	برنج	29 میکروگرم / گرم برگ 32 میکروگرم/ گرم بذر 8/3 میکروگرم/گرم کالوس
T84.66 (ScFv)	درمان سرطان: آنتی ژن سرطان جنینی	Nicotiana tabacum (تغییر شکل گذرا با روش تلفیقی آگروباکتریوم و ریز پرتابی)	10 میکروگرم/گرم برگ
38C13 (ScFv)	درمان سلول B لنفاوی: واکسن نوع ایدیو	Nicotiana benthamiana	30 میکروگرم/ گرم برگ
C017-1A (IgG)	همسانه سرطان: آنتی ژن سطحی	Nicotiana benthamiana	گزارش نشده
Anti-HSV-2 (IgG)	ویروس 2 سیمپلکس آنفلوانزا	سویا	گزارش نشده

درباره گلیکوزیلاسیون آنتی بادی های ساخته شده در گیاهان مسائل متعددی مطرح می باشد که مهمترین آنها شامل اثر گلیکوزیلاسیون بر ایمنی زایی[25]، فعالیت بیولوژیکی[26] و عمل دارو در بدن است. کبنز- متیو و همکاران[27] (1999) ساختمان قندهای متصل به N زنجیره سنگین آنتی بادی مونوکلونال Guy'13 ( نوعی IgG1 ) سنتز شده در گیاهان واریخته را با قندهای متصل به N آنتی بادی IgG1 مشابه سنتز شده در موش را با یکدیگر مقایسه کردند. مشخص گردید مانند آنتی بادی های موش هر دو جایگاه N گلیکوزیلاسیون زنجیره سنگین آنتی بادی Guy'13 سنتز شده در گیاه نیز –N گلیکوزیله می شوند. اما تعداد گلیکوفرم های Guy'13 بیان شده در گیاهان بیشتر از آنتی بادی های بیان شده در پستانداران می باشد. در آنتی بادی های سنتز شده در گیاهان 60% از الیگوساکاریدهای متصل به N علاوه بر قندهای مانوز دارای باقیمانده های بتا-1و2- گزیلوز و آلفا- 1و3- فوکوز[28] هستند که به هسته Man3G1cNAc2 اتصال می یابند. چنین اتصالات الیگوساکاریدی که در قندهای متصل به N آنتی بادی های پستانداران وجود ندارد، ممکن است دارای پتانسیل تحریک پاسخ ایمنی زایی در بدن انسان باشند. این مسئله می تواند احتمال استفاده از آنتی بادی های سنتز شده در گیاهان را به صورت تزریقی و حتی موضعی و خوراکی بخصوص برای بیماران دارای حساسیت غذایی کاهش دهد. اما بطورکلی، چنین نتایجی درباره پتانسیل سمیت قندهای آنتی بادی های سنتز شده در گیاهان منجر به عدم کاربرد این آنتی بادی ها در انسان نمی گردند (لایریک 2001). ما [29] و همکاران (1998) نشان دادند کاربرد موضعی آنتی بادی مونوکلونال IgG1 سنتز شده در گیاه ( آنتی بادی Guy'13 ) در انسان منجر به تولید آنتی بادی ضد گیاهی نمی گردد. همچنین وقتی آنتی بادی موش سنتز شده در گیاه ( توالی اسید آمینه ای موش و قندهای گیاهی) جهت ایمنی زایی در موش ها بکار رفت، پاسخ ایمنی در سرم خون دیده نشد یا در بعضی از موارد حداقل پاسخ ایمنی مشاهده گردید (چارجلیگو و همکاران [30] ، 2000). بنابراین حداقل در موش، یک ساختمان پروتئینی اولیه خودی که با قندهای متصل به N گیاهی آرایش یافته بود می تواند عامل ایمنی زایی نباشد.

انسانی کردن ساختمان اولیه آنتی بادی های تولید شده در گیاهان جهت از بین بردن پتانسیل ایمنی زایی قندهای آنها در یک مسیر طولانی صورت می گیرد. یکی از کارهای انجام شده در این زمینه دستورزی ژنتیکی ساختمان قندهای متصل به آنتی بادی ها می باشد. با تغییر توالی پیتیدی ( asn-x-ser/thr ) که در گلیکوزیلاسیون متصل به N نقش دارد، می توان آنتی بادی های گلیکوزیله نشده ای به وجود آورد. یا با افزودن توالی KDEL به ترمینال C آنتی بادی و هدایت آنها به نزدیکی شبکه آندوپلاسمی، می توان گلیکوزیلاسیون را با تعداد زیادی مانوز انجام داد. همچنین می توان گزیلوزیل یا فوکوزیلی را که در سمت ترانس دستگاه گلژی کار می کنند، را خاموش کرد (لایریک و همکاران، 2001).

هزینه تولید

بطور کلی سود مالی سنتز آنتی بادی های نوترکیب در گیاهان واریخته بسیار زیاد می باشد. تخمین هزینه تولید آنتی بادی های نوترکیب در گیاهان مختلف بر اساس قیمت محصول، میزان پروتئین محلول کل و نسبت آنتی بادی نوترکیب به پروتئین محلول کل صورت می گیرد. برای مثال قیمت هر گرم آنتی بادی IgG سنتز شده در یونجه در گلخانه ای به مساحت 250 متر مربع حدود 600-500 دلار برآورد شده است. در صورتی که قیمت هر گرم آنتی بادی IgGسنتز شده در سلول های هیبریدوما 5000 دلار می باشد. درسال 2001 شرکت آمریکای زیست فن آوری گیاهی قیمت یک گرم آنتی بادی sIgA خالص بدست آمده از سیستم کشت سلولی پستانداران، بزهای واریخته، بذر (با عملکرد 5/7 تن در هکتار) و بیوماس سبز (با عملکرد 120 تن در هکتار) را با یکدیگر مقایسه کرد. مقدار بیان پروتئین نوترکیب اثر معنی داری بر روی قیمت پایانی داشت و در بهترین حالت گزارش شده قیمت پایانی هر گرم sIgA کمتر از 50 دلار بود (شکل 1). بدین ترتیب قیمت تمام شده یک گرم پروتئین نوترکیب بیان شده در گیاهان واریخته بسیار کمتر از سیستم کشت سلول پستانداران ( هرگرم 1000 دلار ) و استفاده از حیوانات واریخته (هر گرم 100 دلار) می باشد ( دانیل و همکاران، 2001).

نتیجه گیری

این تصور که از طریق گیاهان واریخته می توان مقادیر قابل توجهی آنتی بادی ارزان قیمت تولید کرد، چشم انداز هیجان انگیزی دارد. اما استفاده از گیاهان واریخته بعنوان راکتورهای زیستی تولید کننده پروتئین های نوترکیب نگرانی های را نیز به وجود آورده است. یقیناً قبل از اینکه موجودات دستورزی شده ژنتیکی در محیط آزاد شوند باید ایمنی محیط زیست تضمین گردد. انتقال ژن های واریخته به سایر گیاهان کشت شده همان گونه یا خویشاوندان وحشی آن از نظر سلامتی و محیطی نگران کننده می باشد. جهت جلوگیری از تلاقی های جنسی ناخواسته گیاهان واریخته با سایر گیاهان موجود در محیط می توان از تکنیک نرعقیمی استفاده کرد. از اینرو در همه حالت ها باید تعهدات و استانداردهای قانونی انجام گیرد تا بتوان از داروهای زیستی بدست آمده از گیاهان در سطح وسیع استفاده نمود.

زهره امینی دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی

References

Cabanes – macheteau M., Fitchette – laine A.C., loutelier – Bourhis C., Lange C., Vine N.D., Ma J.K.C., Lerouge P. and Faye L. (1999). N- glycosylation of a mouse IgG expressed in transgenic tobacco plants. Glybiology. 9: 365-75.

Chargelegue D., Vine N.D. van Delleweeid C.J., Drake P.M.W. and Ma J.K.C.(2000). A murine Monoclonal antibody produced in trasgenic plants with plant – specific glycans in not immunogenic in mice. Transgenic Research. 9:187-144.

Cramer C.L., Weissenborn D.L., Dishi K.K., Graban E.A., Bennett S., Ponce E., Grabowski G.A. and Radin D.N (1998). Bio production of human enzymes in transgenic tobacco. In collins G.B and Shepherd R.J (eds)Engineering plants for commercial products and applications. Ann. N. Y. A. Sci. New York , pp: 62-71.

Daniel H. (1999) Enviromentall friendly approches to genetic engineering. In Biology. 35:361-68.

Daniell H., Stephen J.S. and Wycoff K. (2001). Medical molecular farming: Prodaction of antibodies biophamaceuticals and edible vaccines in plants. Trands in plant science. 615: 219-26.

Decose B., Moar W., Lee S.B., Miller M., and Daniell H. (2001) Hyper- expression of the BtCry2Aa2 operon in chloroplast leads to formation of insecticidal crystals. Nature Biotechnology. 19: 71-74.

Ferrante E. and Simpson D. (2001). A review of the progression of transgenic plants used to produce plantibodies for human usage. Journal of young investigators. 4(1):125-31.

Giddings G. (2001). Transgenic plants as protein factories. Current opinion in Biotechnoology. 12: 450-54.

Giddings G., Allison G., Brooks D., Carter C. (2000). Transgenic plant as factories for biopharmaceuticals. Nature Biotechnology. 18:1151-1155.

Haitt A., Cafferkey R. and Boedish K. (1989). Production of antibodies in transgenic plants. Nature. 342:76-78.

Hansen E. (1997) .A review of production of recombinant antigens in plants for animal and human immunization. Brazilian journal of Genetics 20(4).

Larrick J.W., Ya L., Naftzger C., Taiswal S. and Ycof K. (2001). A Review of production of secretory IgG antibodies in plants. Biomolecular Engineering. 18: 87-44.

Ma g.K.C., Hikmat B.Y., Wycoff vine N.D., Chargelegue D., Yu L., Hein M.B. and lenher T.(1998). characterization of recombinant plant monoclonal secretory antibody and preventive immunotherapy in humans. Nature medicine. 4:601-606.

Staub J.M., Garcia B., Graves J., Hajdukiewicz P.T., Hunter P., Nehra N., Paradkar V., Schihler M., Carroll J.A., Spatolal L., Word D., Ye G. and Russell D.A. (2000). High yield production of a human therapeutic protein in tobacco chloroplasts. Nature Biotechnology. 18: 333-8.

Whitelam G. C., Cockburn W., Owen M. R. L. (1994). Antibodi production in transgenic plants. Biochemical Society Transactions. 56: 473-484.

Yoshida K., Maatsui T., and Shinmyo A. (2004). The plant vesicular transport engineering for production of useful recombinant proteins. Journal of Molecular Catalysis B: Enzymatic. 28(4-6): 167-71.