ساختار کروموزوم های یوکاریوتی (به زبان ساده)

سانترومر : هر کروموزوم دارای یک نقطه ی اتصال به دوک تقسیم است که سانترومر نامیده می شود .

بر اساس محل قرار گرفتن سانترومر چهار نوع کروموزوم وجود دارد :  

1 ) متاسانتریک Metacentric : سانترومر کروموزوم را به دو بازوی مساوی تقسیم می کند .

2 ) ساب متاسانتریک Submetacentric : سانترومر کروموزوم را به دو بازوی نا مساوی تقسیم می کند .

3 ) اکروسانتریک Acrocentric : سانترومر طوری در کروموزوم قرار گرفته است که بازوی بسیار کوتاهی از کروموزوم مشاهده می شود .

4 ) تلوسانتریک Telocentric : در این نوع کروموزوم ، سانترومر در یک انتهای آن قرار گرفته است .

ممکن است در بعضی کروموزوم ها بیش از یک سانترومر وجود داشته باشد که در این صورت کروموزوم را پلی سانتریک Polycentric می گویند .

بر اساس تفسیر Darlington و White سه نوع کروموزوم یوکاریوتی وجود دارد :

1 ) اتوزوم ها Autosomes : معمول ترین کروموزوم ها هستند و در همه ی سلول ها یافت می شوند .

2 ) کروموزوم های جنسی Sex chromosomes : تعداد کمتری دارند و فقط در سلول های جنسی جانوران و گاهی گیاهان یافت می شوند .

3 ) کروموزوم های غول پیکر Supernumeray : به ندرت مشاهده می شوند .

اتوزوم ها :

هر کروموزوم ، از دو کروماتید تشکیل شده است .

هر کروماتید ، از یک کرومونمای پیچیده تشکیل شده است .

کرومونما : متشکل از یک یا چند رشته ی نوکلئوپروتئینی سرشار از DNA و هیستون

دو کروماتید در نقطه ای به نام سانترومر به هم متصل اند .

هنگام رنگ آمیزی با فولگن برخی نواحی کروموزوم بیشتر رنگ می گیرند این نواحی را هتروکروماتین می گویند که نواحی مجتمعی را تشکیل می دهند به نام کرومر Chromomere و نواحی بی رنگ کروموزوم را یوکروماتین می گویند .

هم چنین با رنگ آمیزی کروموزوم می توان تعدادی از بندهای تیره را روی آن تشخیص داد این بندها همان کرومومرها Chromomere هستند . برخی از پژوهشگران این نواحی را نتیجه کلاف شدن کرومونما می دانند .

با رنگ آمیزی ، سانترومر بخش مجزایی از ساختار کروموزوم را تشکیل می دهد به صورت ناحیه فرورفته شناخته شده است . این فرورفتگی می تواند در هر ناحیه ای از کروموزوم واقع شود . ( فرورفتگی اولیه )

ساختاری به نام کینتوکور Kinetochore وجود دارد که با کروماتین سانترومری همراه است . کینتوکور ماهیت پروتئینی دارد و ریزلوله های فراوانی به آن چسبیده اند .

علاوه بر فرورفتگی اولیه ، فرورفتگی ثانویه نیز روی کروموزوم وجود دارد که با اولیه متفاوت است زیرا به طور متفاوت رنگ می گیرد . سانترومر حقیقی رنگ پذیر نیست در حالیکه فرورفتگی ثانویه در جای ثابتی وجود دارد و محل شکستگی و پیوند مجدد مواد کروماتینی را نشان می دهد .

نوک کروموزوم را تلومر Telomeres می گویند . انتهای کروموزوم از یک مولکول DNA ی خطی تشکیل شده است .

فرورفتگی های ثانویه ی معینی وجود دارند که محتوی ژن هایی برای به رمز درآوردن  RNA ی ریبوزومی s28 و s18 هستند . این فرورفتگی ها را سازمان دهند ه ی هستکی گویند که حداقل روی یک بازوی کروموزوم معینی وجود دارند .

ساختار دیگر یکماهواره  Satellite است که به وسیله ی یک فرورفتگی از کروموزوم جدا می شود .