طبقه بندی تومور مارکرها

 تومور مارکرها معمولاً موادی از جنس پروتیئن هستند که در بدن و در پاسخ به رشد سرطان و یا توسط خود بافت سرطانی ساخته و معمولاً در خون یا ادرار یافت می شوند.تومور مارکرها می توانند محصول خود سلولهای سرطانی یا سلولهای بدن در پاسخ به سرطان یا سایر شرایط باشند. انواع گوناگونی از تومور مارکرها وجود دارند. بعضی دارای ویژگی بوده و فقط در یک نوع منفرد از سرطان دیده می شوند در حالی که گروهی دیگر می توانند در انواع متعددی از سرطانها یافت شوند.  
از سوی دیگر بسیاری از مارکرهایی که از قبل به خوبی شناخته شده اند در شرایط غیر سرطانی هم دیده می شوند و در نتیجه برای سرطان تشخیصی نخواهند بود. اولین تومور مارکرهایی که برای ردیابی سرطان مورد استفاده قرار گرفت گنادوتروپین جفتی انسان یا HcG بود که به عنوان آزمایش حاملگی شناخته می شود. سطح بالایی از این ماده در خون و پس از حاملگی ممکن است نشانه ای از بیماری تروفو بلاستیک حاملگی باشد.
عوامل بسیاری را در بروزسرطان موثر می دانندکه مهم ترین انها به قرارزیراست :
ویروس های سرطانزا
 بروز اختلال ویا انحراف ژنتیکی
فعال شدنGen های سرطانی نهفته
 نابسامانی درمکانیسم های طبیعی کنترل رشد وتکامل سلول
تغییرات بیوشیمیایی درسرطان ها:
تغییرات بیوشیمیایی خاص یا غیراختصاصی در پلاسما که به علت حضورسلول های تومورال دربدن پدید می ایند ودرتشخیص سرطان کاربرد دارد به قرارزیر است :
  کاهش گلوکزوالبومین وپروتئین های سرم
افزایش کلسیم سرم
افزایش گلبولین ها
اتو انتی بادی ها
تغییرات هماتولوژیک
خونریزی های مزمن ونهفته
تغییرات ازمایشگاهی ناشی از انسداد مجاری
تغییرات اندوکرینی به علت وجود تومورهای مترشحه هورمون و یا متاستاز به غدد اندوکرین
تغییرات ناشی ازتجمع مایعات دربدن
تغییرات ناشی ازشیمی درمانی .
 
کاربرد تومور مارکر ها
در استفاده از تومور مارکر ها هدف اصلی این است که غربالگری و تشخیص زود هنگام سرطان اتفاق افتد چرا که در این زمان بیشترین احتمال تاثیر درمان وجود دارد .
۱) غربالگری
غربالگری یا screening توسط تومور مارکرها به معنای جست و جوی سرطان در افرادی است که علایمی از بیماری را ندارند.
۲)کمک به تشخیص
از تومور مارکر ها معمولا برای تشخیص سرطان استفاده نمی شود و در اکثر موارد سرطان فقط با نمونه بیوپسی تشخیص داده میشود. از تومور مارکرها می توان برای تشخیص منشأ سرطان پخش شده در بدن که منشأ اولیه ان معلوم نیست کمک گرفت.
 ۳) تعیین مرحله (stage)
در بیمار مبتلا به سرطان از میزان بالا بودن تومور مارکرها می توان برای کمک به تعیین این که سرطان به چه میزان به سایر بافت ها و اعضا گسترش یافته است استفاده کرد.
۴) تعیین پیش اگهی
بعضی انواع سرطان نسبت به بقیه سریعتر رشد کرده و منتشر می شوند .حتی در یک نوع سرطان مثل سرطان سینه ،بعضی نسبت به بقیه بیشتر رشد کرده و منتشر می شوند یا ممکن است پاسخ کمتر یا بیشتری به درمانهای خاصی داشته باشند . بعضی از تومور مارکرهای جدیدتر به تعیین احتمال مهاجم بودن سرطان بیمار یا پاسخ احتمالی به داروهای خاص کمک می کنند.
۵) راهنمای درمان
بعضی از تومور مارکرها تعیین کننده دستورالعمل درمان خواهند بود.
۶) پایش درمان
اگر یک تومور مارکر برای نوع خاصی از سرطان در دسترس باشد برای تعیین کار امد بودن درمان راحت تر این است که به جای تکرار CXR و... هزینه کمتری خواهد داشت.
۷) تعیین عود
  به طور معمول یکی از بیشترین استفاده از  تومور مارکرها برای پایش عود سرطان خواهد بود.
تقسیم بندی Agهای اختصاصی تومورکه نقش اساسی درپتانسیل بدخیمی سلول های سرطانی ایفا می کند :
1-فعال شدن  ژنوم سلولهای پیش سرطانی که اطلاعات لازم راجهت سنتزانتی ژن های تومورال دربردارند.
2-مواد شیمیایی سرطانزا که با ایجاد جهش سلول جدیدی که ترکیبات انتی ژنی جدیدی را درغشای خود کد می کنند پدید میاورند
هورمون هایی که به عنوان تومورمارکر استفاده می شود:
 ACTH  /Calcitoni  /Growth hormone/Hcg/hormone placenial lactogen/gastrin/
Prolactin/vasoactive intestinal peptideو...
تومورمارکرهای پروتئینی :
1)      C-peptide
2)      ferritin
3)      immunoglobulin
4)      B2microglobulin
5)      …
انتی ژن های جنینی به عنوان تومورمارکر:
•         AFP
•         CEA
•         B-oncofetal antigen
•         Carcinofetal ferritin
•         pancreatic
معرفی بعضی ازتومورمارکرها وکاربرد آنها :
AFP:برای تشخیص کارسینوم هپاتوسلولار
BMG:درپیش اگهی مولتیپل میولما کاربرد دارد.
CA15-3:تومورمارکرسرطان سینه
CA19-9:مارکرسرطان پانکراس وکولون ورکتوم
TAG72:مارکر سرطان تخمدان وادنوکارسینومای دستگاه گوارش
CA125:درپایش پاسخ به درمان و عود بدخیمی های تخمدان کاربرد دارد.
CEA:درتشخیص ، پیگیری وپیش اگهی ادنوکارسینومای گوارشی به خصوص تومورهای کولورکتال استفاده می شود.
PSA:جهت تشخیص سرطان پروستات کاربرد دارد

Calcitonin : غلظت کلسیتونین هم درنوع تک گیروهم درنوع فامیلی کارسینوم مدولاری تیروئد ودرهیپرپلازی سلولهای پارافولیکولریش می یابد.