تغییرات پس از ترجمه پروتئین ها (به زبان ساده)

تغییر اول:تا خوردگی:

می دانیم که یک زنجیره پلی پپتیدی از یک سری اسیدآمینه پشت سر هم و نواری تشکیل شده است . اما باید دانست که تحت تاثیر جاذبه های بین اتمی و مولکولی موجود در زنجیره پلی پپتید امکان تا خوردگی های متعدد و تشکیل یک مولکول پیچیده و در هم طنیده با شکل فضایی مشخص وجود دارد .بسیاری از خواص مولکولهای نهایی بدون ایجاد شکل فضایی مناسب امکان پذیر نیست .مثلاً ممکن است برای اتصال یک پلی پپتید تغییر یافته (که در این حالت پروتئین بالغ نام دارد)به یک مولکول دیگر و القای اثر بر روی آن (مثلاً ایفای نقش یک آنزیم برش دهنده برای مولکول هدف)شکل خاصی باید در منظر سه بعدی حاصل شده باشد وگرنه آنزیم غیر فعال و یا کم قدرت است   

تغییر دوم :پردازش همراه با برش و حذف بخش یا بخشهایی از زنجیره پلی پپتیدی:  

دومین شکل از پردازش پلی پپتیدها پس از تولید، برش هایی است که ممکن است در طول زنجیره اتفاق افتدو در نهایت موجب حذف بعضی از قسمتها گردد

تغییر سوم :پردازش با تغییر شیمیایی

 ساده ترین نوع تغییرات شیمیایی اضافه شدن یک گروه کوچک مانند استیل ،متیل یا فسفات به زنجیره یک اسیدآمینه یا به گروه آمینو یا کربوکسیل انتهای پلی پپتیدی است.

تشریح کلی

تشریح تغییر اول : تاخوردگی porotein folding

عمل زیستی به ساختار سه بعدی مولکول های پلی پپتیدی ارتباط دارد . این ساختار سه بعدی بوسیله توالی اسیدهای امینه آنها تعیین می گردد. یک امینو اسید معین در طول زنجیره پلی پپتید ممکن است خاصیت تمایل به اب را داشته باشددر حالیکه دسته ای دیگر از اب دوری می کنند اولی را " اب گریز" و دومی را " اب دوست" می نامند. پروتئینها طوری فولد می شوند که اسید آمینه های آبدوست (هیدروفیلیک) در سطح یعنی در معرض اب و آسید آمینه های آب گریز(هیدروفوبیک) در وسط یعنی دور از آب قرار می گیرند .

نیروهای مختلف شامل پیوندهای هیدروزنی و واندروالسی در حفظ شکل پروتیین نقش دارند .نوع اسیدهای آمینه ای که در توالی زنجیره پلی پپتیدی قرار گرفته است تعیین کننده اینست که این پروتئین در نهایت قرار است چه ساختار سه بعدی منحصر به فردی را بخود اختصاص دهد.حتی بر اساس محاسبات پیچیده بیوفیزیکی و بر اساس معادلات پیچیده ریاضی و با در نظر گرفتن مقدار انرژی حاصل از روابط بین اتمی می توان پایدارترین شکل فضایی را برای یک توالی پلی پپتیدی محاسبه و تعیین کرد. البته از این جملات نباید این برداشت را کرد که ساختار سه بعدی هر پروتئین تغییر ناپذیر بوده و اسکلت ثابتی دارد بلکه معمولاً چند شکل فضایی نسبتاً نزدیک به هم وجود دارد که دائماً به هم تبدیل شده و دارای تعادل مشخصی با توجه به شرایط مختلف فیزیکی و شیمایی محیط اطراف خود هستند

هر چند در تا خوردن مولکولهای پروتئینی همیشه یک فرایند خودبخود و بر اساس میل به سمت پایدارترین شکل وجود دارد اما در فرایند طبیعی چون تا خوردن ها متعدد و پی در پی می باشد ممکن است در اثر یک تا خوردگی نابجا بقیه مسیر نیز بصورت اشتباه به پیش رود در نتیجه مولکول نهایی ساختمان سه بعدی مناسب را نداشته باشد .در سلولها ،مولکولهای پروتئینی خاصی بنام چپرون chaperones   وجود دارد که با اتصال به قسمتهای مختلف یک زنجیره پلی پپتیدی و ایجاد میانکنش های بین اتمی آنها را بصورت صحیح باز می کند و در صورتی که به اشتباه تا خوردگی حاصل شده باشد آنها را باز و دوباره به صورت صحیح باز می کند.

فهم مطالبی که تا کنون بیان شد می توان زمینه مناسبی برای درک صحیح ساختار سه بعدی پروتئین ها باشد. بر این اساس ساختمانی که برای یک پروتئین می توان تعریف کرد در 4 سطح یا منظر قابل بیان است

1-ساختار نوع 1یا ساختار اولیه: هر زنجیره پروتئینی حداکثر می تواند از 20 نوع اسد آمینه تشکیل شده باشد که بوسیله پیوندهای آمیدی یا پپتیدی(در دروس گذشته آموخته شد) بهم متصل شده اند .شکل زنجیره حاصل را که می تواند از کمتر از 30اسید آمینه (پپتید یا الیگوپپتید) و یا بیش از این تعداد اسید آمینه داشته باشد را پلی پپتید می گویند . هر چند پلی پپتیدها معمولاً بین 200 تا 500 عدد اسید آمینه دارند اما گاهی بعضی از موارد به تعداد بسیار زیادتری هم برخورد می کنیم

 

 

2-ساختار دوم پروتئین ها : پس از اینکه ساختار اول پرو تئین حاصل شد ممکن است اتصالاتی از جنس پیوند هیدر وژنی بین اسیدهای آمینه درون زنجیره حاصل شود و خود ایجاد اشکال فضایی خاص نماید . به شکل زیر که نشان دهنده پیوند هیدروزنی بین اسید آمینه های آمینه در طول یک زنجیره پلی پپتیدی است توجه نمایید . این پیوندها در شکل زیر بین گروه N-H از یک اسید آمینه و C=O   از اسید آمینه دیگر در همان زنجیره حاصل شده است . شکل حاصل یک مارپیچ ،همانند سیم گوشی تلفن است که آلفا هلیکس نام دارد

 

 

همچنین با دانلود یک انیمیشن زیبا در مورد نحوه شکل گیری یک آلفا هلیکس که با فرمت فلش قابل مشاهده است درک مناسبتری از این موضوع خواهید داشت(روی تصویر راست کلیک کرده و گزینه save target as  را کلیک و فایل 6 مگابایتی را دانلود نمایید)

 نحوه اتصال در یک آلفا هلیکس بگونه ای است که هر اسید آمینه در طول زنجیره با 4 اسید آمینه جلوتر از خود پیوند هیدروژنی برقرار  میکند(در حالت مارپیچ هر اسید آمینه در مجاورت چهار اسید آمینه جلوتر خود قرار می گیرد .به شکل توجه نمایید)و بدین وسیله یک شکل نسبتاً پایدار مارپیچی حاصل می شود

 

 

ممکن است در یک زنجیره بلند پلی پپتیدی با توجه به نوع اسیدهای های آمینه ای که در طول زنجیره دیده می شود تا خوردگی بگونه ای ایجاد شود که بخشی در مجاورت بخش دیگر قرار گرفته و بین دو بخش بصورت پهلو به پهلو پیوند هیدروژنی برقرار شود .به شکل زیر توجه نمایید

در این حالت بین گروه های هیدروکسیل و آمین از دو بخش مجاور پیوند هیدروژنی برقرار می شود و بسبب زوایای بین مولکولی که بین اتم های زنجیره ها وجود دارد ظاهری پلکانی یا چین دار حاصل می شود (شکل زیر)

 

 

یکی از تفاوت‌های مهم صفحه‌های بتا با مارپیچ آلفا این است که اسیدآمینه‌هایی که معمولاً در ساختار اول زنجیره پروتئینی با فاصله زیاد از هم قرارگرفته‌اند، برای تشکیل این ساختار در مجاورت یکدیگر قرار می‌گیرند 

 

در مواردی ممکن است چند بخش از زنجیره پلی پپتدی (بیش از دو بخش از یک زنجیره)زنجیره های موازی را در کنار هم تشکیل دهند و موجب تشکیل صفحاتی پهن تر شوند

 

 

 

در شکل زیر یک زنجیره بزرگ پروتئینی نشان داده شده است همانگونه که مشخص است بخشهای دور از هم در مجاورت هم قرار گرفته و صفحات بتا را می سازند . بخشهایی که بصورت فنری نشان داده شده اند مارپیچ های آلفا هستند

 

از خواص صفحه‌های بتا نسبت به آلفا اینست که تمایل به سختی داشته و انعطاف‌پذیری ناچیزی دارند.

3- - ساختار سوم پروتئین ها:از اینجا به بعد پروتئین تا خوردگیهای دیگری در مجموعه ساختمانی خود پیدا می کند و آن نیز بر اثر اتصالات حاصل از پیوندهای هیدروزنی نقطه ای یا چند نقطه ای و یا پیوندهای کوالان بین اتم های مختلف در بخشهای مختلف زنجیره است که باعث می شود یک شکل سه بعدی و فضایی حاصل شود. یکی از آنها پیوند دی سولفید است. این نوع پیوند غالبا وقتی که سیستئین یا سیستین جزئی از سلسله اسید آمینه‌ای است، دیده می‌شود.دو شکل زیر 

4-ساختار چهارم پروتئین ها: اگر چند زنجیره پلی پپتیدی مستقل پس از طی مراحل سه گانه فوق در کنارهم پیوند بخورند و یک کمپلکس بزرگتر را تشکیل دهند در اینصورت پروتئینی حال خواهد شد که خواص جدید نسبت به حالت جدا از هم رشته ها خواهد داشت .بسیاری از پروتئین ها در بدن از نوع کمپلکس می باشند

فیلم زیر تصور فضایی خوبی برای درک چهار ساختار پروتئین را در اختیار شما قرار می دهد . بخشهایی که در فیلم بصورت فنری نمایش داده شده است همان آلفا هلیکس و بخشهایی که بصورت فلش های جهت دار دیده می شوند صفحات بتا را تشکیل می دهند .بخشهایی از زنجیره پلی پپتیدی نیز هستند که ساختار ساده داشته و در آلفا هلیکس و یا B sheet  قرار نمی گیرند.برای دانلود ابتدا روی شکل زیر کلیک راست نموده و گزینه Save target as را کلیک نمایید. حجم فایل برابر با 979k و با فرمت فلش قابل پخش می باشد

  

 

 

در ابتدای بحث اشاره مختصری در مورد مولکولهایی بنام  چپرون شد .تا خوردن مولکولهای پروتئینی فرایند پیچیده ای است و در طی تا خوردن ممکن است اشتباهاتی روی دهد .تا خوردن ها بصورت متوالی انجام می شوند و در صورتیکه یک اشتباه رخ دهد در تا خوردن های بعدی هم اشتباه ادامه می یابد چون روابط بین اتمی و نزدیک شدن دو اتم برای ایجاد اتصال، منوط به نزدیک شدن آنها نسبت به هم در طی یک تا خوردگی صحیح قبلی می باشد و اگر این تا خوردگی ها غلط صورت پذیرد اتصال بعدی نیز ممکن است در مکان اصلی خود صورت نپذیرد.چپرون ها مولکولهای کنترلی هستند که در فرایند تا خوردن به زنجیره پلی پپتیدی می چسبند و آنها در تا خوردن صحیح کمک می کنند و اگر این تا خوردن بغلط اتفاق افتد به آنها چسبیده و نمی گذارند بصورت آزاد در سلول باقی بمانند چون آزادانه بودن آنها در سلول عواقب و عوارضی دارد که بصورت مفصل در بخشهای تخصصی تر توضیح داده خواهد شد اما اگر بخواهیم در بحث کلیات اشاره ای به این عوارض کنیم باید بگوییم که :

در فرایند تا خوردن صحیح اغلب بخشهای آبگریز رشته پلی پپتیدی به سمت درون مولکول هدایت می شوند و بالعکس بخهای آبدوست به سمت محیط و بخش بیرونی هدایت می شوند . حال اگر فرایند تا خوردن بصورت غلط صورت پذیرد بخشهای آبگریز در بخش بیرونی مولکول قرار گرفته و این موضوع باعث می شود تا پلی پپتیدهای دیگر که در حال تولید هستند قبل از اینکه تحت تاثیر تا خوردن های صحیح قرار گیرند در بخشهای آبگریز خود با پلی پپتید اول نزدیک شده و یک تجمع پلی پپتیدی را ایجاد نمایند تا بخش های آبگریز خود را درون یک کمپلکس چند پلی پپتیدی مخفی کنند پس حاصل این روابط جاذبه و دافعه الکتریکی ،ایجاد مولکولهای بزرگ پلی پپتیدی بصورت کمپلکس های بزرگ است که باعث رسوب در سلول و عوارض بعدی می شود .

در درس های بعدی به بیماریهای مهمی که تحت تاثیر این حالت بوجود می آید خواهیم پرداخت 

 

   

 تغییر دوم :پردازش همراه با برش و حذف بخش یا بخشهایی از زنجیره پلی پپتیدی

 در مورد اولین تغییرات پروتئین ها که در حین سنتز رشته پلی پپتیدی و حتی غالباً قبل از اتمام سنتز آغاز می شود صحبت کردیم اما تغییر دومی که ممکن است در مورد بعضی از رشته های پروتئینی اتفاق افتد حذف یا برداشتن قطعه ای از پروتئین تولید شده است . یکی از مثال های بسیار جالب در اینخصوص در داستان زیر بیان شده است .توجه کنید!

سنتز همه پروتئین ها بر روی پلی زوم هایی شروع می شود که به شبکه آندوپلاسمیک متصل نیستند یعنی قطعات کوچک و بزرگ ریبوزوم ها در زمان تولید کمپلکس همراه با mRNA بصورت شناور در سیتوپلاسم هستند و در مرحله ابتدای اتصال این سه (قطعه کوچک ریبوزوم،قطعه بزرگ ریبوزوم و mRNA)  هنوز به شبکه اندوپلاسمیک متصل نشده اند.mRNA هایی که برای سنتز پروتئین مورد استفاده ریبوزوم ها قرار می گیرند دو دسته هستند آنهایی که قرار است به داخل شبکه آندوپلاسمیک تزریق شوند و مسیر ویژه ای را طی کنند (غالباً این پروتئین ها جهت ترشح به خارج سلول هدایت می شوند) و آنهایی که قرار است در داخل سلول باقی بمانند و فعالیتهای خاصی را در درون سلول بعهده گیرند(البته این عمومیت نداشته و اطلاق کلمه "غالباً " برای این موضوع صحیح تر است)

دسته اول دارای یک توالی اضافی از نوکلئوتیدهای اضافه در سمت '5 خود هستند که تقریباً 20 تا 25 اسید آمینه عمدتاً هیدروفوب را کد می کنند .چون در ابتدای سنتز رشته پلی پپتیدی این بخش ترجمه می شود یک زنجیره کوتاه پلی پپتیدی حاصل می شود به این زنجیره کوتاه توالی علامتی یا Signalsequence می گویند. با طولانی تر شدن زنجیره پلی پپتید و رسیدن تعداد اسیدهای آمینه متصل به هم به حدود 80 و به محض اینکه پپتید نشانه(قطعه حدوداً 25 تایی) از ریبوزوم بیرون زد سنتز پلی پپتید متوقف می شود. علت توقف عملیات سنتز در این مرحله، اتصال رشته تازه تولید شده با چند پلی پپتید دیگر است که بصورت آزاد در داخل سیتوپلاسم شناورند . در نظر بگیرید که هنوز اتصال پلی پپتید تازه تولید شده با کمپلکس ریبوزوم mRNA برقرار است . پلی پپتیدهای متصل شونده به هر توالی علامتی 6 عدد می باشند و هر یک دارای ساختمان ویژه ای هستند(یعنی با هم تفاوت دارند).یک مولکول 7SRNA نیز به این مجموعه اضافه می شود

(این مجموعه اضافه شونده را ذره شناسایی کننده علامت یا SRP یا Signal recognition particle میگویند)

 و حالا یک کمپلکس بزرگ شامل اجزای زیر داریم

1-ریبوزوم(قطعه کوچک و قطعه بزرگ)

2-mRNA

3-پلی پپتید تازه سنتز شده حاوی 20 تا 25 عدد اسید آمینه هیدروفوبیک که سنتز آن بصورت موقت متوقف شده است

4-شش قطعه پلی پپتیدی

7-یک مولکول 7SRNA

 

بر روی سطح غشای شبکه رتیکولوم اندوپلاسمیک  گیرنده هایی برای این کمپلکس بزرگ وجود دارد . SRP متصل شده به ((سکانس سیگنال)) یا همان ((پپتید سیگنال)) توسط این گیرنده ها که پروتئین داکینگ نام دارند شناسایی شده و اتصال برقرار می شود. یک گیرنده دیگر هم در سطح غشاء شبکه رتیکولوم اندوپلاسمیک وجود دارد که با قطعه بزرگ ریبوزوم اتصال برقرار می کند(بارهای مثبت پروتئینهای موجود در غشا شبکه آندوپلاسمی با بارهای منفی گروههای فسفات موجود در rRNAهای زیر واحد بزرگ ریبوزوم پیوند الکتروستاتیکی برقرار می‌کنند) و بدین ترتیب اتصال محکم کمپلکس فوق با دو گیرنده غشایی اتفاق می افتد. چون پپتید سیگنال هیدروفوب است بسرعت به داخل کانال داخل غشایی که مربوط به همان گیرنده قطعه بزرگ ریبوزومی است هدایت می شود .سپس SRP از این مجموعه جدا میشود . پروتئین کانال دار اخیر نیز ریبوفورین نام دارد

یک آنزیم پروتئینی خاص بنام سیگنال پپتیداز در سطح داخلی غشاء رتیکولوم اندوپلاسمیک وجود دارد که سیگنال پپتیداز نام دارد . این آنزیم همجوار با کانال پروتئینی می باشد (شکل زیر) این آنزیم موجب جدا کردن قطعه پلی پپتیدی هیدروفوب (توالی علامتی) از کمپلکس می شود در این حالت سنتز پلی پپتید اصی بر اساس نقشه mRNA شروع و ادامه می یابد .همزمان با ترجمه، تغییرات ساختمانی فضایی که در بخش اول توضیح داده شد( تغییر شکلهای منجر به ایجاد ساختارهای فضایی و اتصالات مربوطه) در داخل شبکه رتیکولوم اندوپلاسمیک انجام می شود

به شکل ظاهری شبکه اندوپلاسمیک که در درس های قبل نیز مورد نمایش قرار گرفت توجه نمایید

 

 

 پروتئین حاصل را قبل از جدا شدن قطعه سیگنالی(پپتید سیگنال) پری پرو پروتئین می گویند. بعد از جدا شدن قطعه مذکور آنرا پرو پروتئین می گویند  

 بنابراین تا اینجای داستان یک تغییر از نوع برش و حذف را مشاهده کردیم . اما برش ها در مورد بعضی از پروتئین ها ممکن است کماکان ادامه یابد و تغییرات دیگری هنوز در راه باشد

مثلاً یک نوع پروتئین بسیار مهم در بدن بنام انسولین مشمول این تغییرات است . در بخش اول تولید پری پرو انسولین همانند آنچه که در فوق شرح داده شد اتفاق می افتد و با حذف 23 اسید آمینه ابتدایی یا همان سیگنال پپتید ،یک زنجیره با 86 اسید آمینه تولید می شود.

محصول تولید شده در فضای داخلی شبکه اندوپلاسمیک حرکت کرده و در جهت محیط سلول به خارجی ترین لایه شبکه اندوپلاسمیک می رسد .سپس از طریق حبابهایی محصور با غشاء که از سطح رتیکولوم اندوپلاسمیک جوانه می زنند ( در فیلم زیر بخوبی نمایش داده شده اند) به سمت بخش دیگری از سلول بنام دستگاه گلژی روانه می شوند

 

 

 

 

در دستگاه گلژی مولکول پروتئینی پروانسولین توسط یک سری مولکول های آنزیمی دچار برش هایی می شود و به سه زنجیره کوچک تبدیل می شود که یکی دارای 30 اسید آمینه و دیگری دارای 21 اسید آمینه و آخری دارای 35 اسید آمینه خواهد بود . زنجیره پلی پپتیدی 21 تایی تحت عنوان زنجیره A و زنجیره 30 تایی تحت عنوان B و زنجیره 35 تایی تحت عنوان C شناخته می شوند

با توجه به شکل زیر مشخص است که قبل از برش اتصالات دی سولفیدی بین دو زنجیره A و B برقرار می شود سپس قطعه C که بعنوان قطعه میانی بین Aو B است از مولکول جدا می شود . نتیجه این فرایند تولید یک مولکول انسولین با دو رشته پلی پپتیدی A و  B و یک پپتید C است که پس از محصور شدن غشائی و عبور از قطعات دستگاه گلژی(به فیلم بالا دقت کنید) آماده خروج از سلول می شود

 

 

 تغییر سوم :پردازش با تغییر شیمیایی

در مورد دو نوع تغییر اساسی که پس از فرایند ترجمه بر روی پروتئین ها روی می دهد صحبت کردیم در این قسمت بعنوان آخرین بخش درس سوم به تغییر دیگری که در بعضی از پروتئین ها رخ می دهد تا بعنوان یک مولکول بالغ محسوب شوند بحث مختصری انجام می دهیم . هر یک از سه نوع تغییر فوق در دروس بعدی بصورت تخصصی تر و مفصل مورد بررسی و آموزش قرار خواهند گرفت

 

 در مورد تغییرات بیوشیمایی پروتئین ها پس از فرایند ترجمه موارد زیر را می توان برشمرد

الف/فرایند ترکیب قندها با پروتئین که از رتیکولوم اندوپلاسمیک شروع می شود و در دستگاه گلژی ادامه می یابد .این ترکیب ممکن است منجر به تولید دو نوع مولکول شود یکی پروتئوگلیکانها و دیگری گلیکوپروتئین ها .در اولی غالب بودن قند نسبت به پروتئین و در دومی غالب بودن پروتئین نسبت به قند دیده می شود .بعنوان مثال می توان گفت حدود 95% پروتئوگلیکانها از جنس کربوهیدرات یا قند و 5% باقی مانده از جنس پروتئین است .

در شکل زیر به یک پروتئو گلیکان توجه کنید

 

 

همانگونه که مشخص است محور اصلی این ماکرومولکول یک مولکول قندی است (رشته قرمز رنگ مرکزی مولکول)که محورهای کوچک و جانبی پروتئینی (رشته های سیاه) به آن متصل شده است .هر رشته پروتئینی بخود بعنوان محور برای زنجیره های کوتاه دیگری از جنس قند است(رشته های قرمز کوتاه)

 

در گلیکوپروتئین ها وضعیت برعکس است و فضای مولکولی با غالبیت پروتئین نسبت به کربوهیدرات است. به سه شکل زیر توجه نمایید. قطعات کوچک قندی بر روی رشته بزرگ پروتئینی مشهود است

 

 

 

عمل گلیکوزیلاسیون ممکن است. همزمان با ساخت پروتئین و یا بعد از اتمام ساخت آن صورت گیرد در مورد اهمیت این فرآورده ها در بخش بعدی توضیح داده خواهد شد

ب/تغییرات انتهای آمین و انتهای کربوکسیل :در یک زنجیره پلی پپتیدی یک سمت آمین و یک سمت کربوکسیل داریم.همانطور که در مباحث قبل اشاره شد اولین اسید آمنیه در تمامی پلی پپتیدها در باکتری ها N-فرمیل متیونین و در یوکاریوتها متیونین است

 

 

در بسیاری از موارد با واسطه آنزیمی گروه فرمیل از متیونین براشته می شود

N استیلاسیون گروه آمین 5% از پروتئین های یوکاریوتی در انتهای آمین ممکن است روی دهد

اتصالات مولکولهایی از جنس لیپید به بعضی از اسیدهای آمینه در انتهای کربوکسیل نیز از جمله تغییرات در این دسته می باشند. بعنوان مثال اتصال مولکولی بنام فارنسیل پیروفسفات و یا گروه ژرانیل ژرانیل به اسید آمینه سیستئین از طریق اتصال اتم گوگرد ایجاد یک مولکول ویژه می نماید که کاربردهای ویژه ای دارد

 

 

توضیح: گروه فارنسیلFarnesyl  یک مولکول 15 کربنه است که از واحدهای تکراری مولکول کوچکی بنام ایزوپرن تشکیل شده است(شکل زیر) و ژارانیل ژرانیل نیز از همان واحدها اما با طول بیشتر (20 کربنه) است

 

 

ج/ تغییر بعضی از اسیدهای آمینه: گروه های هیدروکسیل بعضی از اسیدهای آمینه سرین -تیروزین و ترئونین تعدادی از پروتئین ها بصورت آنزیمی فسفریله می شوند(شکل های زیر)

 

 

 

 

 ممکن است اسید آمینه گلوتامین دچار تغییر شده و گروه کربوکسیل اضافی به آن تعلق گیرد در اینصورت به کربوکسی گلوتامات تبدیل می شود

 

 

ممکن است هیدروکسیلاسیون اسید آمینه پرولین و یا لیزین صورت پذیرد

 متیلاسیون یا اضافه شدن متیل به به اسد آمینه یکی از تغییرات دیگریست که ممکن است روی دهد مثلاً اضافه شدن یک و یا دو و یا سه متیل به اسید آمینه لیزین به ترتیب باعث ایجاد متیل لیزین و دی متیل لیزین و تری متیل لیزین می شود 

 

 

متیل گلوتامات نیز از جمله محصولات دیگر است که تحت متیلاسیون قرار گرفته است

  

 

 

 

د/ اضافه شدن گروه های پروستاتیک : 

 این ترکیبات ویژه که دارای اتم فلزی مثل آهن هستند و از جنس غیر اسید آمینه می باشند بوسیله پیوندهای کوالات به زنجیره بعضی از پروتئین ها ارتباط برقرار می کنند .مثلاً مولکولی بنام هم که دارای اتم آهن است می تواند با زنجیره پروتئینی ارتباط برقرار نماید