مهندسی سیستم رهایش دارو

روشی که بوسیله آن دارو رسانی انجام میشود می تواند اثر قابل توجهی در کارایی دارو داشته باشد. سیستمهای دارورسانی که به صورت سنتی، چند دوزه و در فواصل زمانی مشخص توسط بیمار استفاده می شوند، نیازهای دارو رسانی روز دنیا را جوابگو نمی باشند.با توجه به خیل عظیم و گسترده داروهای حساس پروتئینی و پپتیدی، نیاز به طراحی سیستم های دارورسانی جدید کاملا ضروری به نظر می رسد. 

  با سیستمهای دارورسانی سنتی عملا هیچ کنترلی بر روی زمان، مکان و سرعت آزاد سازی دارو وجود ندارد، علاوه بر این غلظت دارو مرتبا در خون دارای نوساناتی می باشد و ممکن است از رنج درمانی ، فراتر برود و کارایی کمتر و عوارض جانبی بیشتر را موجب گردد ، برای بسیاری از داروها نیاز داریم در مواقع لزوم دارو آزاد شود و زمانی که لازم نیست آزاد سازی دارو متوقف شود، مثل انسولین در درمان دیابت که باید در موقع افزایش قند خون ترشح شود و وقتی قند خون به حد طبیعی خود برگشت، آزاد سازی آن متوقف شود. از طرف دیگر در بسیاری مواقع ما نیاز به هدف درمانی داریم، برای کاهش عوارض جانبی دارو و افزایش کارایی آن باید حداکثر میزان دارو به ارگان هدف رسانده شود. پس با این تفاسیر نیاز به طراحی یک سیستم دارورسانی که بتواند دارو را در پاسخ به نیازهای بدن، در زمان و مکان مورد نیاز آزاد کند، یک ضرورت میباشد. با سیستم های دارورسانی نوین (Novel Drug Delivery Systems) که به آنها سیستم های دارورسانی با آزاد سازی کنترل شده نیز گفته می شود، قادر خواهیم بود سه حوزه سرعت ، زمان و مکان آزاد سازی دارو را تحت کنترل در آورده و تعیین کنیم  . سیستم دارو رسانی (NDDS) ترکیبی از علوم مهندسی پلیمر ، داروسازی ، شیمی ، زیست شناسی مولکولی ، بافت شناسی و بخصوص مهندسی بیومتریال است.
مهم ترین مزایای این علم بین رشته ای شامل توانایی حفظ غلظت دارو در حدی نسبتاً ثابت برای مدتی مشخص، قابلیت تنظیم سرعت آزاد شدن دارو وابسته به محل دارورسانی، امکان رساندن دارو به یک عضو یا بافت خاص، توانایی رساندن چندین مادة دارویی با یک فرمولاسیون، امکان دارورسانی در ابعاد نانومتری و.... است که این سیستم‌ها انقلابی را در زمینه درمان بسیاری از بیماری‌ها ایجاد نموده و در حال پیشرفت روز افزون است.
بخش عمده‌ای از این سیستم‌ها شامل موادی است که به عنوان بستر قرارگیری دارو و یا محفظه‌ای جهت حبس دارو به کار می‌روند و نقش بسزایی در روند رها شدن دارو ،نرخ رهایش، نوع رهایش، غلظت دارو در بافت یا خون و... در کل هدایت پروسه دارورسانی تحت کنترل مناسب دارد. یک مهندس بیومتریال با کسب دانش‌های مناسب از جمله: شناخت مواد مختلف، نوع رفتار مواد و خواص مواد در مواجهه با سیستم بدن، محاسبات ریاضی و مهندسی در زمینه عبور و نفوذ مواد در مواد دیگر و احاطه بر رفتارهای بدن و مسیرهای مختلف و موانع مختلف در عبور دارو در بدن می‌تواند با انتخاب ماده‌ای مناسب که بتواند تمام انتظارات طراحی را فراهم کند یک سیستم مناسب را طراحی نماید. از طرفی مهندسین بیومتریال این قابلیت را دارند که بتوانند خواص مواد مختلف را مناسب کاربرد مورد نظر تغییر دهند و یا اصلاح کنند.
NDDS یکی از جوان‌ترین موضوعات مطرح در علوم روز دنیا است که تاکنون پیشرفت‌های چشمگیری را به همراه داشته و مطمئنا در آینده شاهد پیشرفت های بیشتر آن خواهیم بود.

منبع : www.pharmatutor.org