واژه مایکوتوکسین اولین بار در سال 1962 میلادی پس از اینکه حدود صدهزار بوقلمون در انگلیس در اثر یک بیماری ناشناخته مردند، رواج یافت. این بیماری ناشی از سم تولید شده از قارچ آسپرژیلوس فلاووس روی خوراک پرندگان بود. به دنبال این بحران دانشمندان احتمال دادند سایر متابولیتهای قارچها نیز ممکن است کشنده باشند. سالهای بین 1960 تا 1975 دوره طلایی مطالعات در مورد سموم قارچی بود، چرا که دانشمندان تحقیقات وسیعی را درباره این عوامل مولد سم انجام دادند.
مقدمه
قارچها گروه بزرگی از میکروارگانیسمها میباشند که تعداد بسیار کمی از آنها بیماریزا هستند. با این حال اهمیت بیماریزایی آنها چندان زیاد نیست و در صورت رعایت بهداشت و عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن، به ندرت فردی در زندگی به بیماری قارچی مبتلا میشود. بعضی از بیماریهای قارچی، بیماریهای شغلی هستند، مثل بیماری قارچی پای ورزشکاران. در مقابل سموم قارچی از اهمیت قابل توجهی برخوردارند و همواره در کنار سموم دفع آفات نباتی و فلزات سنگین قرار میگیرند. سموم قارچی مولکولهای کوچکی هستند که به عنوان متابولیتهای ثانویه توسط قارچهای رشته ای تولید میشوند.
شرایط تولید سم و علایم بیماری
بعضی از قارچها اگر بر روی یک ماده غذایی رشد کنند، تحت شرایط خاص تولید سم میکنند که در واقع متابولیتهای خاصی از قارچ هستند. همه گونههای یک قارچ سم تولید نمیکنند، مثلا بعضی گونههای آسپرژیلوس، مولد سم هستند. از طرفی ممکن است یک نوع قارچ بیش از یک نوع سم تولید کند یا یک نوع سم توسط چند نوع قارچ به وجود آید. قارچها بسته به اینکه بر روی چه مادهای رشد کنند، ممکن است سموم متفاوتی تولید کنند. مثلا قارچ کلاویسپس پورپورا وقتی بر روی چاودار رشد میکند سم تولید میکند، ولی روی سایر مواد غذایی سم تولید نمی کند یا مقدار ناچیزی سم تولید میکند. شرایط انبار مثل رطوبت، دما، اکسیژن و مواد غذایی مورد استفاده قارچ در تولید سم موثرند. دمای مطلوب قارچها برای ساخت سموم بین 20 تا 30 درجه سانتیگراد میباشد. عدم وجود قارچ در یک ماده غذایی دلیل بر عاری بودن از سم نمی باشد. سموم به دلیل اینکه در حالت خشک ماهیت الکترواستاتیک دارند، به راحتی در فضا پخش میشوند. سموم قارچی به دلیل وزن مولکولی پایین، قادر به تحریک سیستم ایمنی نیستند، ولی میتوانند با پروتئینهای حامل باند شوند، در نتیجه بر علیه آنها پادتن ساخته میشود. علایم بیماری بستگی به نوع قارچ دارد. میزان سم و مدت تماس با آن، سن و جنس مصرف کننده، میزان سلامت، وضعیت تغذیه ای و ژنتیک در بروز علایم مسمومیت تاثیر دارند، بنابراین شدت مسمومیت میتواند تحت تاثیر فاکتورهایی مثل کمبود ویتامین، ضعف و کمبود انرژی، استفاده از مشروبات الکلی و بیماریهای عفونی قرار بگیرد. همچنین سموم قارچی قادرند آسیب پذیری فرد را در برابر بیماریهای میکروبی، سوءتغذیه و حتی سموم دیگر افزایش دهند. تعداد افرادی که با سموم قارچی مسموم شده اند به درستی مشخص نیست، گرچه معتقدند که این تعداد به مراتب کمتر از افرادی است که به بیماریهای میکروبی مبتلا شده اند. جدا از درمانهای حمایتی، هیچ درمان قطعی برای سموم قارچی وجود ندارد. شواهدی وجود دارد که بعضی سویههای لاکتوباسیلوس به طور موثر با سموم قارچی باند میشوند.
طبقه بندی سموم قارچ
گرچه مایکوتوکسینها منشا قارچی دارند، ولی به تمام ترکیبات سمی تولید شده توسط قارچها مایکوتوکسین نمی گویند. ارگان هدف و غلظت متابولیت تولید شده مهم میباشد. محصولات قارچی که اساسا برای باکتریها سمی میباشند (مثل پنیسیلین) را آنتی بیوتیک مینامند. به ترکیبات قارچی که برای گیاهان سمی هستند فیتوتوکسین گویند. مایکوتوکسینها متابولیتهای قارچی میباشند که در غلظت پایین برای مهره داران سمی میباشند، بنابراین دیگر متابولیتهای قارچی با وزن مولکولی پایین مثل اتانول که در غلظت بالا برای انسان و سایر جانوران سمی هستند، مایکوتوکسین نمی باشند. همچنین سموم قارچهای پایه دار کلاهک دار که میتوانند سبب بیماری و حتی مرگ انسان شوند، به طور دلخواه و توافقی خارج از بحث سموم قارچی بررسی میشوند. مسمومیت با این دسته از قارچها بیشتر در افراد تازه کاری رخ میدهد که آنها را در جنگلها یا سایر نقاط جمع آوری میکنند و به اشتباه به جای قارچهای خوراکی میخورند. تعریف سموم قارچی و دسته بندی آنها بحث برانگیز و مشکل است. به دلیل ساختار شیمیایی خاص و منشا طبیعی و اثرات بیولوژیکی متنوع آنها و همچنین تعداد زیاد گونههای قارچی مولد این سموم، دسته بندی این قارچها بر اساس ارگان هدف انجام میگیرد، بنابراین آنها را به انواع هپاتوتوکسین(کبد)، نفروتوکسین(کلیه)، نوروتوکسین(سیستم عصبی) و ایمونوتوکسین(سیستم ایمنی) تقسیم بندی میکنند. زیست شناسان سلولی آنها را در چهار گروه ایجاد کننده نقایص مادرزادی در جنین، ایجاد کننده جهش، سرطانزا و حساسیت زا قرار میدهند. شیمیدانها تلاش میکنند تا آنها را بر اساس ساختار شیمیایی، در گروه هایی مثل لاکتونها و کومارینها قرار دهند. بیوشیمیدانها طبق منشا بیوسنتزی ، آنها را در گروههای پلی کتیدها و مشتق از آمینواسیدها قرار میدهند، درحالیکه قارچ شناسان این سموم را تنها بر اساس منشا آنها میشناسند، مثل سموم ناشی از آسپرژیلوس یا سموم ناشی از پنی سیلیوم. هیچکدام از این دسته بندیها کامل و مطلوب نیستند، چرا که یک سم قارچی ممکن است در گروههای متفاوتی قرار گیرد، مثلا آفلاتوکسین یک سم هپاتوتوکسیک، جهشزا، سرطانزا، پلی کتید و تولید شده توسط قارچ آسپرژیلوس میباشد.
بعضی سموم قارچی مهم
آفلاتوکسین
اولین بار در انگلیس پس از مرگ صدهزار بوقلمون در اثر آلودگی جیره غذایی جدا گردید. چهار آفلاتوکسین مهم، B1 و B2 و G1 و G2 میباشند که بر اساس فلورسنس آنها در برابر نور اشعه ماوراءبنفش(آبی یا سبز) و حرکت آنها در کروماتوگرافی لایه نازک قابل تفکیک هستند. آفلاتوکسینB1، مهمترین ماده سرطانزا طبیعی و بیشترین سم تولیدی توسط سویههای مولد سم میباشد. مسمومیت حاد با آفلاتوکسین سبب مرگ و مسمومیت مزمن سبب سرطان و نقص سیستم ایمنی میشود. در پرندگان، ماهی ها، جوندگان و پریماتها به جز انسان، کبد اولین ارگان آسیب پذیر است. سیتوکروم P450 آفلاتوکسین را به یک اپوکسید قابل اتصال به DNA و پروتئینها تبدیل میکند. یکی از خواص سموم قارچی، خاصیت تجمعی آنها میباشد، در نتیجه فردی که در طولانی مدت میزان کمی از سم را دریافت میکند، پس از مدتی به عوارض تجمعی آن دچار میشود. میزان سمی که فرد باید دریافت کند تا جان خود را از دست بدهد، دقیقا مشخص نیست. برای مثال در سال 1974 در یک مورد شیوع مسمومیت در هند، افرادی که حتی 2 میلیگرم سم دریافت کرده بودند، مردند، در حالیکه در موردی دیگر زنی که برای خودکشی 40 میلیگرم سم خالص خورده بود جان سالم به در برد و طبق گزارشات تا 14 سال بعد نیز زنده بود. دلیل این امر فاکتورهای دیگری میباشد که در بروز مسمومیت دخیل هستند. در بحث سرطانزایی نیز بیشترین خطر آفلاتوکسین، متوجه سلولهای کبدی است. چین، فیلیپین، تایلند و کشورهای آفریقایی بیشترین آمار سرطان کبد ناشی از مصرف غذای آلوده به آفلاتوکسین را دارند. در ایران استفاده از علوفه کپک زده و نان خشک جهت تغذیه دام در دامداریهای سنتی به شدت رواج دارد و سم آفلاتوکسین تولید شده از طریق شیر گاوی که از این جیره تغذیه کرده به انسان منتقل میشود و سلامت او را تهدید میکند. اخیرا وزارت بهداشت اندازه گیری میزان این سم را در شیرهای تولید داخل آغاز نموده است.
سیترینین
پیش از جنگ جهانی دوم، از پنی سیلیوم سیترینوم جدا گردید. این سم به عنوان یک نفروتوکسین در گونههای مختلف عمل میکند. گندم، بلوط، چاودار، ذرت، جو و برنج از جمله مواد غذایی حاوی این سم میباشند.
پاتولین
این سم توسط گونههای متفاوت قارچی تولید میشود. در سالهای 1950 تا 1960 مشخص شد که پاتولین جدا از فعالیتهای ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد تک یاختهای برای حیوانات و گیاهان سمی میباشد و بنابراین در دهه 1960 میلادی علیرغم خواص آنتی بیوتیکی، در زمره سموم قارچی قرار گرفت. سیب، گلابی، گیلاس و به خصوص میوههای لک دار از جمله کاندیداهای آلودگی به این سم میباشند.
خطرات پنهان
سموم قارچی میتوانند به عنوان سلاحهای شیمیایی به کار برده شوند. طبق شواهد موجود، دانشمندان عراقی از سم آفلاتوکسین به عنوان یک سلاح بیولوژیک طی دهه 1980 استفاده کردند.
بی توجهی در تولید محصولات کشاورزی و آلودگی مواد غذایی، به دلیل اهمیت جهانی سموم قارچی، بر اقتصاد نیز تاثیر زیادی دارد، چرا که صادرات محصولات آلوده امکان پذیر نیست و هزینه زیادی صرف تولید، بسته بندی و حمل و نقل محصولاتی میشود که حتی امکان مصرف داخلی آنها وجود ندارد.
کنترل
مسمومیتهای قارچی در نقاطی از جهان رخ میدهد که روشهای دستکاری و نگهداری مواد غذایی نامناسب میباشد. سوءتغذیه و بعضی فاکتورهای دیگر نیز در این امر دخیل هستند. در کشورهای توسعه یافته نیز گروه هایی وجود دارند که به دلایلی نسبت به بقیه افراد آسیب پذیرترند، مثلا در آمریکا افراد اسپانیایی تبار بیشتر از بقیه مردم ذرت مصرف میکنند و در نتیجه احتمال مسمومیت در این افراد بیشتر است. روشهای کنترل سموم قارچی بیشتر پیشگیرانه میباشد. این روشها شامل کشاورزی مناسب و خشک کردن کافی غلات بعد از درو است. تحقیقات زیادی انجام میگیرد تا با روشهای پیشگیرانه از آلودگی غلات قبل از درو جلوگیری شود. اهمیت این موضوع به حدی است که امروزه از گونههای مقاوم به قارچ در کشاورزی استفاده میشود و حتی از طریق مهندسی ژنتیک ژنهای ضد قارچ را به این گونهها انتقال میدهند. با این حال مشکل به طور کامل رفع نشده است، چرا که قارچها به طور طبیعی مواد غذایی را آلوده میکنند و تشکیل آنها روی مواد غذایی اجتناب ناپذیرمیباشد. صنایع غذایی نیز باید روشهای کنترل و پایش را در پیش گیرند. امروزه تحقیقات وسیعی بر روی توسعه روشهای آنالیزی جهت تشخیص و بیان میزان سم انجام میگیرد. در صورت تشخیص به موقع، میتوان از صدمات جبران ناپذیر جانی و اقتصادی تا حد زیادی جلوگیری کرد.
مهمترین خصوصیات قارچها برای شناسایی یک قارچ اسپورها و اندامهای
تولید اسپورها و تا حدودی خصوصیات بدنه ی قارچها (میسیلیومها mycelium)
هستند. این اجزا بلافاصله بعد از برداشت از یک نمونه با استفاده از
مکروسکوپ و مرکب آزمایش می شود .
نمونه را غالباً در رطوبت نگاه می
دارند تا زمینه ی رشد اسپور فراهم شود ‚ و به طور متناوب قارچ ممکن است جدا
شده و بر روی محیط های مصنوعی رشد یابد‚ شناسایی قارچ بر اساس اسپور های
تولید شده بر روی محیط انجام می شود ‚برای بعضی قارچها‚ محیطهای اختصاصی
بوجود آورده اند که امکان رشد انتخابی فقط به ان قارچ را ایجاد می کند و
امکان شناسایی سریع قارچ را فراهم می آورد.
علایم بیماری های قارچی گیاهان:
قارچها
علایم موضعی یا عمومی بر روی میزبانان خود تولید می کنند و چنین علایمی
ممکن است بطور مجزا همزمان و یا بدنبال یکدیگر ظاهر شوند.به طور کلی قارچها
باعث فساد بافتهای گیاه به طور موضعی یا عمومی و یا مرگ بافتهای گیاه می
شوند .
و غالباً موجب کاهش رشد(مانع رشد) اندامهای گیاه و یا گیاه
کامل می شود .بعضی از قارچها موجب رشد بیش از حد گیاه یا بخشهایی از گیاه
بیمار میگردند شایع ترین علایم فساد بافتهای گیاهی از این جمله اند:
1)لکه برگیها
2)سوختگی هایابلاتین ها
3)خوره یا (canker)
4)سر خشکیدگی (dieback)
5)پوسیدگی ریشه (root rot)
6)مرگ گیاهچه(domping_off)
7)پوسیدگی پایه ساقه (basal stem rot)
8)پوسیدگیهای نرم و خشک (soft rot and dry rots)
9)آنتراکتوز (anthracnose)
10)پینه (scab)
11)زوال (desline)
مبارزه با بیماری های قارچی گیاهان :
روش
های متنوعی برای مبارزه با بسیاری از بیماری های قارچی وجود دارد .چرخه
زندگی قارچ ها‚ محل ویﮊه زندگی و چگونگی فعالیت و رشد هر نوع قارچ تحت
شرایط جوی مختلف از مهمترین نکاتی می باشد که باید برای مبارزه با یک نوع
بیماری قارچی در نظر گرفت.
جهت مبارزه ی رضایت بخش با بیماری های
قارچی تلفیق چندین روش ممکن است لازم باشد . عاری بودن برز و دیگر اندامهای
تکثیری و یا از بین بردن اندام های آلوده یا بقایای گیاهی آلوده‚ از بین
بردن علف های هرز ویا میزبان دوم پاتوﮊن و به کار بردن ابزار و وسایل کار
تمیز‚ تهویه ی گیاهان و اعمال تناوب زراعی و استفاده از ارقام مقاوم از
عادی ترین روش های کنترل بیماری های قارچی محسوب می شوند. برخی مواقع نیز
تنها روش استفاده از ترکیبات شیمیایی مناسب برای محلول پاشی گیاهان مورد
نظر‚ بزر آنها و یا در خاکی که باید کشت شوند می رویند.
قارچهای
خاکزی را ممکن است توسط بخار آب یا حرارت الکتریکی یا بوسیله ی مواد تدخینی
کنترل کرد ‚ در بعضی بیماری ها که قارچ عامل بیماری در داخل بذر است‚ فقط
می توان از قارچکشهای سیستمیک یا آب داغ با آنها مبارزه کرد. در برخی دیگر
از بیماریها مبارزه با حشرات ناقل ممکن است تنها راه چاره باشد.به طور کلی ‚
موفقیتها ی قابل توجهی در زمینه ی مبارزه با بیماری های گیاهی بخصوص از
طریق کاربرد واریته ها ی مقاوم و مواد شیمیایی بدست آمده و در نتیجه‚ این
بیماریها احتمالاً خیلی آسانتر از سایر بیماریهای گیاهان قابل کنترل بوده و
با این وجود خساراتی که بیماری های قارچی به گیاهان می زنند هنوز بسیار
زیاد است .
بیماری های بوته میری و پﮋ مردگی های آوندی:
بوته
میری های آوندی از بیماری های گیاهی وسیع الانتشار بسیار مخرب هستند‚ که
کم و بیش به صورت ناگهانی باعث پزمردگی‚قهوه ایی شدن و مرگ برگها وسر شاخه
های ترد گیاه و مرگ تمام گیاه می شوند . اینگونه بیماری ها در اثر فعالیت
پاتوزن در بافت آوندهای چوبی گیاه ایجاد میشودو تمامی یا برخی از بخشهای
بالایی گیاه بالاتر از نقطه ی تهاجم آوندی پاتو ﮊ ن در گیاهان یکساله و
بعضاً گیاهان دایمی و پایا طی چند روز یا چند هفته ای از بین می روند .
اما در درختان ممکن است باز هم چند سالی زنده بمانند انتشار پاتوزن به صورت
میسلیوم یا کنیدی در داخل گیاه و از طریق آوندها ادامه می یابد تا گیاه از
بین برود.
تا زمانی که گیاه زنده است قارچهای عامل پزمردگی های
آوندی محدود به بافتهای آوندی چوبی برخی سلول های مجاور هستند و حتی برای
تولید اسپور به سطح گیاه نمی آیند . تنها زمانی که گیاه در اثر بیماری کشته
شود این قارچ ها به داخل بافتهای دیگر حرکت نموده و نزدیک و یا در سطح
گیاه مرده اسپورزایی می کند . قارچ هایی که عامل تولید بیماری پزمردگی
َاوندی می باشند عبارتند از جنسهای :
1) فوزاریوم (fusarium)
2) ورتیسیلیوم(vertisilium)
3) سراتوسیس تیس (ceratocystis)
هر کدام از سه جنس نامبرده بیماری های شدید و وسیع الاانتشاری در چندین گیاه مهم زراعی و باغی و جنگلی به وجود می آورند.
فوزاریم ها یی که بیماری اوندی ایجاد می کنند :
1) fusarium oxysporum f. lycopersiciروی گوجه فرنگی
2) fusarium oxysporum f. niveumروی کدوئیان
3) fusarium oxysporum f. cepae روی پیاز
4) fusarium oxysporum f. conglutinans روی کلم ها
5) fusarium oxysporum f. cabense روی موز
6) fusarium oxysporum f. vasinfectum روی پنبه
7) fusarium oxysporum f. dianthii روی میخک
8) f.crysanthemi fusarium oxysporum روی گل داوودی
مبارزه با بوته میری و پژمردگی های اوندی :
کنترل
بیماری های پرمردگی اوندی از این نظر که اولا فوزاریوم و ورتیسیلیوم ها
ساپروفیت هستند و مد تهای مد ید می توانند در خاک باقی بمانند و حتی برای
الودگی یک اسپور هم کافی است تا قارچ به صورت داخلی رشد کرده و گسترش یابد .
بنابر این تناوب زراعی هم نمی تواند موثر واقع شود . انتشار هم در فواصل
طولانی به وسیله حشرات ناقل که از درختهایی در اندامهای مختلف تغذیه می
کنند مسئله مبارزه را مسئله دار می کند .
موثرترین وسیله ی مبارزه
با پزمردگی های آوندی فوزاریم و ورتسیلیوم از طریق استفاده از واریته های
مقاوم بوده است که برای مدت های طولانی باقی خواهند ماند .عملیات زراعی از
قبیل شخم عمیق استفاده از آیش و غرقاب کرن مزرعه به همراه تناوب در کاهش
جمعیت های پاتوزن در خاک می تواند کمک کند ¸اما نمی تواند آنها را ریشه کن
سازد .
استفاده از سموم گازی و فومیگاسیون خاک در برخی مواد با
موفقیت انجام شده است اما بسیار گران تمام می شود و صرفه ی اقتصادی ندارد
در گلخانه ها ضد عفونی خاک روش موثر تری است برای هر دو بیماری . اما در
مبارزه با پزمردگی های آوندی ceratocysti مبارزه با حشرات ناقل و استفاده
از حشره کش هایی که روی درختان پاشیده می شود و یا به آنها تزریق شده است و
ریشه کنی و سوزاندن درختان و کنده ها یآلوده .
یا انتخاب پایه های
مقاوم هیچ یک موثر نبود. و متاسفانه بیماری در حال انتشار است . فقط
استفاده از قارچ کش ها یسیستمیک حاوی تیابندازل و یا مشتقات آن بخصوص
بنومیل در فرمولاسیون _های مختلف بوده است که به داخل درختان نارون قبل از
آلودگی و یا برخی اوقات بعد از آلودگی تزریق شده اند . در مورد بیماری مرگ
نارون تا اندازه ای نتیجه ی رضایت بخش داده است .
قارچ زهر ها و مسمومیت های قارچی:
قارچ
زهر ها تهدیدی جدی و دایمی برای سلامت انسان ها و حیوانات می باشد این
تهدید نه بخاطر موارد مسمومیت حاد بلکه اثرات مزمن و دراز مدت آن بخصوص در
کشورهای جهان سوم و یا درحال توسعه ارزیابی شده است . مسمومیت های ناشی از
قارچ های کلاه دار و ارگوتیسم (ergotisme) بهترین نمونه های مسمومیتهای
قارچی است و از مدتها پیش شناخته شده است. بیشتر مسمومیتهای قارچی بوسیله
قارچهای معمولی و وسیع الانتشاری از قبیل peniciliam fusarium
aspergillus stachybotrys بوجود می آید .
در برخی ممکن است
به بیماری شدید و مرگ منجر شود peniciliam و aspergillus بیشتر در دانه های
انبار شده ی علوفه یا غذا یا غذای تجاری دام بوجود می آید. و یا ممکن است
آلودگی در مزرعه رخ دهد. مثلاً fusarium زهرش را عمدتاً در ذرت و دیگر
غلاتی تولید می کند که در مزرعه آلوده شده اند و یا بعد از انبار شدن مانند
stachybotrys هنگامی که روی کاه ‚ علوفه ‚ و یا دیگر مواد سلولزی مورد
مصرف برای تغذیه حیوانات است ایجاد می کند .
زهر های فوزاریم:
از
چندین گونه فوزاریوم دو گروه سم یا زهر به نام تریکوتیسین trichothecenes
ویا زیارالینون zearalenones در ذرت کپک زده تولید می شود و تحت نام زهر
f_2 نیز معروف است و به وسیله ی fusarium roseom و f.moniliforme و
f.oxysporum تولید می شوند و به نظر می رسد بیشتر برای خوکها سمیت داشته
باشند و باعث فساد و غیرطبیعی شدن دستگاه تناسلی آنها شده و عارضه ی
(estrogenic syndrome) استروزنتیک سیندرم را ایجاد می کند .
در
خوکهای ماده ایی که از غذای زیارالینون دار تغذیه کرده بودند (valva) فرج
آنها متورم شده و با ایجاد لکه های خون تخمدانهای آنها اتروفی و نارسا می
شوند و خوکها به سقط جنین حساس شده و بچه خوکهایی که به دنیا می آورند کوچک
و ضعیف هستند .
در خوکهای نر علایم مادگی بروز میکند بیضه ها
آتروفی شده و غده های پستانی بزرگ می شود. از تریکوتیسین ها معمولی ترین
آنها تحت نام T.2 نامیده می شود و
بوسیله ی قارچ trithoderma و mycothecium و cephalosportium بوجود می آید. و
اینها بیشترین مسمومیت را در خوک که با مواد غذایی آلوده تغذیه شده اند
ایجاد می کند .
بی میلی به غذا‚ فساد سلولهای مغز استخوان و گره
های لنفاوی و روده ها و اسهال ‚خونریزی و مرگ از علایمی است که بوجود می
آید البته حیوانات دیگر مانند گاو و گوسفند و مرغ هم آسیب می بینند. علاوه
برزهر های یاد شده امکان امتناع خوک از میل به غذا ممکن است به زهر های
قارچی دیگر هم مربوط باشد.