ترمیم DNA، برنده نوبل شیمی 2015

این جایزه به پاس تلاش سه شیمیدان برای ارائه دانش بنیادی در مورد چگونگی عملکرد یک سلول زنده و استفاده از آن برای توسعه روش جدید درمانی سرطان به آن‌ها اختصاص یافته است.  

صد و هفتمین جایزه نوبل شیمی 2015 به پاس خدمات «توماس لیندال» سوئدی از موسسه فرانسیس کریک و آزمایشگاه کلیر هال در انگلیس، «پل مولدریچ» آمریکایی از موسسه پزشکی هاوارد هیوز و دانشکده پزشکی دانشگاه دوک و «عزیز سانکار» ترکیه‌ای از دانشگاه کارولینای شمالی برای نقشه برداری و توضیح مکانیزم ترمیم دی ان ای توسط سلول و حفظ اطلاعات ژنتیکی اعطا شده است.

این جایزه به پاس تلاش سه شیمیدان برای ارائه دانش بنیادی در مورد چگونگی عملکرد یک سلول زنده و استفاده از آن برای توسعه درمان جدید برای سرطان به آن‌ها اختصاص یافته است.

جایزه نوبل شیمی 2015 به سه محقق پیشگامی اعطا شد که چگونگی عملکرد سیستم‌های ترمیم‌کننده DNA را در سطح دقیق مولکولی نقشه‌برداری کرده‌اند.

توماس لیندال پس از 35 سال تلاش موفق آمیز در زمینه کشف و بررسی تعدادی از پروتئین ها که در ترمیم دی ان ای نقش فعالی دارند سرانجام به جایزه نوبل مفتخر گردید. وی گام به گام توانست تصاویر مولکولی از نحوه ترمیم را در کنار یکدیگر گذاشته و اولین قدم در شناخت مکانیزم ترمیم دی ان ای را بر دارد. وی در سال 1996 توانست فرآیند ترمیم دی ان ای انسان را درون سلول بازسازی کند.

عزیز سانکار به نقشه‌برداری از مکانیزم ترمیم برش نوکلئوتید پرداخت که سلول‌ها از آن برای ترمیم آسیب ناشی از پرتو فرابنفش به دی‌ان‌ای استفاده می‌کنند و افرادی که با نقص مادرزادی در این سیستم ترمیمی متولد می‌شوند، در صورت مواجهه با نور خورشید به سرطان پوست مبتلا خواهند شد. سلول‌ها همچنین از این مکانیزم برای اصلاح نقایص ناشی از مواد جهش‌زا و موارد دیگر استفاده می‌کنند.

پل مودریچ نشان داد که سلول‌ها چگونه به اصلاح نقایصی می‌پردازد که در زمان تکثیر دی‌ان‌ای طی تقسیم سلولی رخ می‌دهند. این مکانیزم موسوم به ترمیم عدم تطابق، بسامد نقص‌ها را طی تکثیر دی‌ان‌ای تا هزاران برابر کاهش می‌دهد. نقص مادرزادی در ترمیم عدم تطابق برای مثال باعث یک نوع سرطان ارثی روده بزرگ  می‌شود. شایان ذکر است که اولین جایزه نوبل شیمی در سال ۱9۰۱ میلادی به یاکوبوس هنریکوس وانت‌هوف دانشمند هلندی برای کشف قوانین دینامیک شیمیایی و فشار اسمزی در محلول‌ها اعطا شد. بر اساس آمار، تاکنون ، به ترتیب کشورهای آمریکا با 51، آلمان با 26، بریتانیا با 21، فرانسه با 10 و ژاپن با 6 جایزه نوبل، پنج کشور برتر از نظر دریافت بیشترین تعداد جوایز نوبل شیمی می‌باشند. همچنین تاکنون ۴ زن موفق به دریافت نوبل شیمی شده‌اند.

منبع : فدراسیون سرآمدان علمی ایران